Τι κάνει τον τζόγο εθιστικό και πώς δημιουργείται το πρόβλημα με τον τζόγο

τελευταία ενημέρωση 

19/03/2021

 | 

από τον 

Ο τζόγος έχει πολλές πλευρές. Από τη μία πλευρά, μπορεί να είναι μια ευχάριστη μορφή διασκέδασης, ενώ από την άλλη πλευρά, μπορεί να εξελιχθεί σε έναν σοβαρό εθισμό. Μερικοί άνθρωποι μπορούν να απολαμβάνουν τα τυχερά παιχνίδια σε ένα χαλαρό και υγιές επίπεδο, όμως μερικοί μπορεί να εθιστούν σε μεγάλο βαθμό και να μην μπορούν να σταματήσουν.

Σε αυτό το άρθρο, εξερευνούμε την εθιστική φύση των τυχερών παιχνιδιών, τι προκαλεί εθισμό στον τζόγο, και γιατί μερικοί άνθρωποι είναι περισσότερο ευάλωτοι από ό,τι άλλοι.

Πίνακας περιεχομένων:

• Τύποι παικτών
• Έχει να κάνει με τα χρήματα;
• Αιτίες εθισμού στον τζόγο
• Πώς ο σχεδιασμός των παιχνιδιών συμβάλλει στον εθισμό στον τζόγο

Τύποι παικτών και το ρίσκο ανάπτυξης προβλήματος με τον τζόγο

Γιατί μερικοί άνθρωποι μπορούν να απολαύσουν τα τυχερά παιχνίδια ως μια ακίνδυνη μορφή διασκέδασης, αλλά για άλλους εξελίσσεται σε έναν επικίνδυνο εθισμό; Αυτό μπορεί να εξηγηθεί από το γεγονός ότι διαφορετικοί άνθρωποι βιώνουν τα τυχερά παιχνίδια με διαφορετικούς τρόπους. Ο Robert L. Custer, M.D., ένας από τους πρωτοπόρους στις θεραπείες του παθολογικού τζόγου, αναγνώρισε έξι τύπους παικτών.

1. Επαγγελματίες παίκτες
2. Παίκτες με αντικοινωνική προσωπικότητα
3. Περιστασιακοί κοινωνικοί παίκτες
4. Σοβαροί κοινωνικοί παίκτες
5. Παίκτες ανακούφισης και διεξόδου
6. Παρορμητικοί παίκτες

Κάθε ομάδα έχει τον δικό της λόγο για τον οποίο ασχολείται με τα τυχερά παιχνίδια, ο οποίος επηρεάζει άμεσα το πόσο πιθανό είναι ένα άτομο να αναπτύξει εθισμό στον τζόγο.

1. Επαγγελματίες παίκτες

Για τους επαγγελματίες παίκτες, τα τυχερά παιχνίδια δεν είναι μια δραστηριότητα που προσφέρει διασκέδαση και ευχαρίστηση. Τα τυχερά παιχνίδια είναι το επάγγελμά τους, καθώς επίσης και η βασική πηγή εσόδων τους. Αυτός ο τύπος παίκτη δεν είναι πολύ συχνός σε online παιχνίδια που παίζονται με αντίπαλο το καζίνο, καθώς τα παιχνίδια αυτά έχουν ρυθμιστεί για να ευνοούν το καζίνο και να του δίνουν πλεονέκτημα. Ωστόσο, οι παίκτες που κάνουν κατάχρηση των μπόνους καζίνο ή μετράνε φύλλα στο μπλακτζάκ επαγγελματικά, θα μπορούσαν να είναι μια σχετική υποκατηγορία του επαγγελματία παίκτη.

Οι επαγγελματίες παίκτες έχουν χαμηλές πιθανότητες να αναπτύξουν εθισμό στον τζόγο. Παίζουν με έναν λογικό και συστηματικό τρόπο, με ξεκάθαρο πλάνο και στρατηγική. Οι λόγοι για τους οποίους παίζουν είναι επίσης πολύ διαφορετικοί από αυτούς ενός απλού καθημερινού παίκτη.

2. Παίκτες με αντικοινωνική προσωπικότητα

Όπως και οι επαγγελματίες παίκτες, οι παίκτες με αντικοινωνική προσωπικότητα βλέπουν τα τυχερά παιχνίδια ως έναν τρόπο να βγάλουν χρήματα. Ωστόσο, σε αντίθεση με τους επαγγελματίες, οι παίκτες αυτοί έχουν την τάση να χρησιμοποιούν παράνομες πρακτικές για να βγάλουν κέρδος. Ψάχνουν τρόπους να κερδίσουν πλεονέκτημα ενάντια στο καζίνο και δεν φοβούνται να παρανομήσουν για να επιτύχουν αυτόν τον στόχο. Χρησιμοποιούν πρακτικές όπως το στήσιμο αθλητικών αγώνων, τη χρήση σημαδεμένων φύλλων σε παιχνίδια με τράπουλα, κ.λπ.

Οι παίκτες με αντικοινωνική προσωπικότητα συνήθως δεν αναπτύσσουν εθισμό στον τζόγο. Αλλά μπορεί να χρησιμοποιήσουν τον εθισμό στον τζόγο ως δικαιολογία αν οι παράνομες δραστηριότητές τους προκαλέσουν προβλήματα.

3. Περιστασιακοί κοινωνικοί παίκτες

Οι περιστασιακοί κοινωνικοί παίκτες βλέπουν τα τυχερά παιχνίδια ως μια μορφή διασκέδασης. Συνήθως συμμετέχουν με τους φίλους τους σε δραστηριότητες σχετικές με τα τυχερά παιχνίδια, τα χρησιμοποιούν για να κοινωνικοποιηθούν, να ξεφύγουν λίγο από την καθημερινότητά τους, ακόμη και για να ηρεμήσουν.

Ο τζόγος δεν έχει κάποια ιδιαίτερα αρνητική επίδραση σε αυτό το είδος παίκτη. Η οικογένειά τους, η κοινωνική και εργασιακή τους ζωή δεν επηρεάζονται από αυτή την ενασχόληση. Σε σύγκριση με άλλους τύπους παικτών, οι περιστασιακοί κοινωνικοί παίκτες έχουν μια ισορροπημένη και υγιή συμπεριφορά απέναντι στα τυχερά παιχνίδια.

4. Σοβαροί κοινωνικοί παίκτες

Όπως φαίνεται και από το όνομα αυτού του τύπου παίκτη, οι σοβαροί κοινωνικοί παίκτες μοιάζουν αρκετά με τους «μη σοβαρούς» περιστασιακούς παίκτες αλλά είναι περισσότερο αφοσιωμένοι. Τα τυχερά παιχνίδια είναι ένας από τους επικρατέστερους τύπους διασκέδασης και ένας από τους πιο συνηθισμένους τρόπους να περάσουν τον ελεύθερο χρόνο τους. Αλλά είναι ακόμη χαμηλότερα στη λίστα των προτεραιοτήτων τους σε σχέση με την οικογένεια, τους φίλους, την καριέρα, κ.λπ. Μπορούν να ελέγξουν τον εαυτό τους και να μην αφήσουν την κατάσταση να ξεφύγει.

5. Παίκτες ανακούφισης και διεξόδου

Ενώ οι περιστασιακοί και οι σοβαροί κοινωνικοί παίκτες παίζουν για να διασκεδάσουν, οι παίκτες ανακούφισης και διεξόδου χρησιμοποιούν τα τυχερά παιχνίδια για να διώξουν την αρνητικότητα από τη ζωή τους. Αυτή μπορεί να είναι οτιδήποτε, όπως συναισθήματα βαρεμάρας, μοναξιάς, θυμού ή κατάθλιψης. Αν η ψυχολογική κατάσταση ενός παίκτη χειροτερεύει αλλά δεν έχει κάποιο υγιή τρόπο να αντιμετωπίσει αυτές τις αρνητικές σκέψεις και τα συναισθήματα, είναι πιθανό το πρόβλημά του με τον τζόγο να χειροτερέψει. Στην χειρότερη περίπτωση, μπορεί να εθιστούν.

6. Παρορμητικοί παίκτες

Οι παρορμητικοί παίκτες (γνωστοί και ως προβληματικοί παίκτες ή εθισμένοι στον τζόγο) δεν έχουν πλέον κανένα έλεγχο του προβλήματός τους με τον τζόγο. Ο τζόγος είναι το πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή τους και είναι πρόθυμοι να πληρώσουν οποιοδήποτε τίμημα και να κάνουν οποιαδήποτε θυσία, ώστε να συνεχίσουν να παίζουν. Ο τζόγος έχει μια εξαιρετικά αρνητική επίδραση πάνω τους.

Στα επόμενα τμήματα αυτού του άρθρου εστιάζουμε ειδικά πάνω σε αυτόν τον τύπο παικτών - παρορμητικοί παίκτες, προβληματικοί παίκτες, εθισμένοι στον τζόγο.

Έχει να κάνει μόνο με τα χρήματα;

Με λίγα λόγια, όχι. Όταν οι άνθρωποι ξεκίνησαν να ερευνούν τον εθισμό στον τζόγο, μερικοί υποστήριξαν ότι τα χρήματα μπορεί να ήταν η κύρια πηγή κινήτρου για έναν προβληματικό παίκτη. Με το πέρασμα των χρόνων, οι μελέτες έδειξαν ότι δεν είχε να κάνει καθόλου με αυτό. Και η αντίληψη ότι οι εθισμένοι έχουν εμμονή με το όραμα πολλών χρημάτων και της πολυτελούς ζωής δεν είναι μόνο λανθασμένη, αλλά και επιβλαβής για τα άτομα που υποφέρουν.

Αυτό δεν σημαίνει ότι τα χρήματα δεν παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή ενός ατόμου εθισμένου στον τζόγο, αλλά ότι δεν αποτελούν την πηγή του ατυχούς τους εθισμού. Αναφέρουμε τις αιτίες πίσω από τον εθισμό στον τζόγο στα παρακάτω τμήματα σχετικά με τους βιολογικούς παράγοντες και τους ψυχολογικούς παράγοντες, αντίστοιχα.

Ο οικονομικός κύκλος ενός προβληματικού παίκτη

Αλλά πριν από αυτό, ασχολούμαστε με το πώς οι προβληματικές συνήθειες τζόγου επηρεάζουν την οικονομική ευημερία. Ο παρακάτω ευρέως αποδεκτός οικονομικός κύκλος ενός προβληματικού παίκτη προτάθηκε από τον Δρ. Henry Lesieur. Αν εντοπίσετε στον εαυτό σας οποιαδήποτε από τις αναφερόμενες τάσεις, διαβάστε το άρθρο μας σχετικά με τη διάγνωση και τα συμπτώματα του προβληματικού τζόγου για να σιγουρευτείτε ότι δεν αναπτύσσετε κάποιες πιθανές επιβλαβείς συνήθειες.

Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι αυτός ο οικονομικός κύκλος ονομάζεται «κύκλος» για κάποιον λόγο. Μπορούμε να το δούμε και σαν κάτι που επαναλαμβάνεται επ’ άπειρον, αλλά κάθε επανάληψη βυθίζει τον παίκτη σε συνεχώς χειρότερες καταστάσεις μέχρι να πιάσει πάτο στο τέλος. Ωστόσο, ο κύκλος μπορεί να σπάσει, με την ιδανική κατάληξη να είναι το επηρεασμένο άτομο να ψάξει βοήθεια για τον εθισμό του. Ωστόσο, αν δεν αντιμετωπιστεί σωστά και έγκαιρα, το άτομο μπορεί να οδηγηθεί σε ανικανότητα να ξαναπαίξει λόγω της απώλειας του διαθέσιμου εισοδήματος, ή ακόμη χειρότερα, λόγω θανάτου.

1. Η οικονομική άνεση ως «υποκινητής» τζόγου

Στην αρχή, ο παίκτης έχει αρκετά χρήματα για να παίξει όσο θέλει. Τα ποσά που ποντάρει συνήθως βρίσκονται στο υψηλότερο τους σημείο αυτή την περίοδο. Αυτό είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο για άτομα που έχουν χτίσει μια «αντίσταση» ενάντια στα χαμηλότερα πονταρίσματα και δεν μπορούν πλέον να νιώσουν ενθουσιασμό όταν ποντάρουν μικρά ποσά. Ένα άτομο που υποφέρει από σοβαρή περίπτωση εθισμού στον τζόγο, μπορεί εύκολα να ξοδέψει το μεγαλύτερο μέρος του μηνιαίου διαθέσιμου εισοδήματός του μέσα σε λίγες μέρες, μερικές φορές ακόμη και ώρες, κυνηγώντας την έξαψη που δίνει ένα μεγάλο κέρδος.

2. Η μείωση των οικονομικών ως «αναστολέας» τζόγου

Αργά ή γρήγορα, ο εθισμένος παίκτης αρχίζει να μην έχει πολλά χρήματα, ωστόσο δεν είναι ακόμη εντελώς απένταρος. Αισθήματα άγχους, μετάνοιας και μελαγχολίας είναι πολύ συνηθισμένα σε αυτό το στάδιο του κύκλου. Τα πονταρίσματα ή/και η συχνότητα του παιχνιδιού τείνουν να μειώνονται δραστικά. Οι σκέψεις για «ρεφάρισμα» κάνουν την εμφάνισή τους. Οι εθισμένοι παίκτες μπορεί να νιώθουν υποχρεωμένοι να ξανακερδίσουν αυτά που έχουν χάσει, αλλά αυτό είναι αρκετά απίθανο να λειτουργήσει υπέρ τους και συνήθως το αποτέλεσμα είναι να χάσουν περισσότερα χρήματα.

3. Έλλειψη χρημάτων ως πηγή χρέους και υπαρξιακών προβλημάτων

Αυτό το μέρος του κύκλου συμβαίνει όταν ο εθισμένος παίκτης ξεμένει εντελώς από χρήματα. Τα αισθήματα άγχους και μελαγχολίας εύλογα μετατρέπονται σε απελπισία και μερικές φορές ακόμη και σε κατάθλιψη. Ανάλογα με τη σοβαρότητα του εθισμού και τη δύναμη της θέλησής του, ο παίκτης μπορεί να είναι ικανός να σταματήσει εντελώς για ένα μικρό χρονικό διάστημα. Ωστόσο, αυτό μπορεί να γίνει αυξανόμενα δύσκολο να πραγματοποιηθεί, καθώς οι σοβαρά προβληματικοί παίκτες μπορεί να νιώσουν στέρηση όταν δεν παίζουν, σαν να υποφέρουν από εξάρτηση σε ουσίες.

Ο κύκλος τελειώνει και ξεκινά ξανά όταν ο παίκτης βρει μερικά χρήματα. Αυτά τα χρήματα μπορούν να έρθουν από πολλές διαφορετικές πηγές. Η λιγότερο επιβλαβής είναι ο μισθός του και με αύξουσα σειρά ανησυχίας είναι ο δανεισμός από την οικογένεια, από φίλους, από τράπεζες, από τοκογλύφους ή μέσω κάποιας μορφής παράνομης δραστηριότητας.

Τι προκαλεί και διαιωνίζει τον εθισμό στον τζόγο;

Όσον αφορά τους εθισμούς, είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι ποτέ δεν προκαλούνται από έναν μόνο παράγοντα. Είναι ένας συνδυασμός πολλών παραγόντων που δημιουργούν μια περίπλοκη σειρά εναυσμάτων, παρορμήσεων και επιθυμιών, με αποτέλεσμα την προβληματική συμπεριφορά. Αυτοί οι παράγοντες μπορούν να χωριστούν, ανάλογα με την προέλευση, στις εξής ομάδες: βιολογία, ψυχολογία, κοινωνική και πνευματική επιρροή. Η έννοια είναι επίσης γνωστή και ως Βιο-Ψυχο-Κοινωνικο-Πνευματικό Μοντέλο του Εθισμού.

Για τον εθισμό στον τζόγο, θα εστιάσουμε στα δύο πρώτα είδη παραγόντων: τους βιολογικούς και τους ψυχολογικούς. Οι παράγοντες αυτοί υποστηρίζονται από ισχυρές αποδείξεις και προκαλούν τα περισσότερα περιστατικά εθισμού στον τζόγο. Με την παρουσίαση μερικών βασικών εννοιών αυτής της ασθένειας, σκοπεύουμε να αναλύσουμε διάφορες λανθασμένες απόψεις και να βάλουμε την κατανόηση και τη συμπόνοια στη συζήτηση.

Βιολογικοί παράγοντες

Μερικοί έχουν ορίσει τον εθισμό ως μια «χρόνια νόσο του εγκεφάλου». Αλλά αυτός ο ορισμός είναι λίγο απλοϊκός. Ένας προβληματικός παίκτης μπορεί να φαίνεται ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα για τον εθισμό του γιατί είναι «άρρωστος». Αυτό, όπως είναι φυσικό, είναι εντελώς λανθασμένο. Όμως, αυτός ο ορισμός μας βοηθάει και μας δίνει διάφορες ενδιαφέρουσες πληροφορίες.

Πρώτον, περίπου το 50% του εθισμού βασίζεται στην ατομική βιολογία. Δεύτερον, η ιδέα ότι οι άνθρωποι εθίζονται σε ουσίες και δραστηριότητες είναι, επιστημονικά μιλώντας, λάθος. Στην πραγματικότητα, εθίζονται στα χημικά που εκκρίνει ο εγκέφαλός τους ως αντίδραση σε εξωτερικά ερεθίσματα. Τρίτον, οι άνθρωποι με υγιείς εγκεφάλους είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν κάποιον εθισμό. Οι ανθρώπινοι εγκέφαλοι είναι «προγραμματισμένοι» να μας ωθούν να επαναλαμβάνουμε απολαυστικές δραστηριότητες και εμπειρίες. Αυτά είναι πράγματα που μας βοηθούν να επιβιώνουμε, όπως το φαγητό, το νερό και η αναπαραγωγή. Ψυχολόγοι και βιολόγοι αποκαλούν αυτές τις πράξεις «συμπεριφορές με κίνητρο».

Ωστόσο, ο εγκέφαλος μπορεί να προσαρμοστεί στα νέα ερεθίσματα και να αρχίσει να τα αξιολογεί ως εξίσου σημαντικά, αν όχι περισσότερο, από αυτά που αναφέραμε προηγουμένως. Αυτή είναι η βιολογική διαδικασία μέσω της οποίας ένας άνθρωπος αναπτύσσει έναν εθισμό. Όσο ο εθισμός εξελίσσεται, επηρεάζει περισσότερο τον εγκέφαλο και κάνει ακόμη και φυσικές αλλαγές στη δομή του. Συνολικά υπάρχουν έξι κύριοι θύτες σε αυτή τη διαδικασία.

Τρία μέρη του εγκεφάλου:

• Ο εγκεφαλικός φλοιός
• Η αμυγδαλή
• Ο υποθάλαμος

Τρεις χημικές ουσίες εντός του εγκεφάλου:

• Η σεροτονίνη
• Η ντοπαμίνη
• Η νορεπινεφρίνη

Ο εγκεφαλικός φλοιός

Οι αλλαγές στον εγκεφαλικό φλοιό μειώνουν την ικανότητα λήψης αποφάσεων και αυξάνουν την παρορμητική συμπεριφορά. Αυτές οι αλλαγές είναι ο λόγος που ένας εθισμένος μπορεί να βιώσει δυσκολίες στο να πάρει έξυπνες και υγιείς αποφάσεις. Αντιθέτως, μπορεί να αποφασίσει να προβεί σε ριψοκίνδυνες και μη υγιείς ενέργειες, χωρίς να σκέφτεται.

Η αμυγδαλή

Η αμυγδαλή σχετίζεται με μνήμες και συναισθήματα. Οι θετικές και οι αρνητικές μνήμες δημιουργούν συσχετισμούς που βοηθούν τον εγκέφαλο να περιμένει το τι πρόκειται να συμβεί. Πάρτε για παράδειγμα έναν παίκτη που παίζει κάθε Τετάρτη αφού φύγει από τη δουλειά και αφού φάει κάτι στο αγαπημένο του εστιατόριο. Ο εγκέφαλός του περιμένει αυτή η συμπεριφορά να επαναλαμβάνεται κάθε εβδομάδα και έτσι δημιουργείται μία συνήθεια.

Αλλά αν αυτός ο παίκτης αποφασίσει να σταματήσει τον τζόγο και συνεχίσει να επαναλαμβάνει τη ρουτίνα του χωρίς να παίζει, θα βιώσει συμπτώματα στέρησης καθώς ο εγκέφαλος περιμένει μια αύξηση θετικών συναισθημάτων. Γι' αυτό ο τζόγος μπορεί τελικά να οδηγήσει το άτομο σε υποτροπή, αν οι ρουτίνες και οι συνήθειες που συσχετίζονται με αυτόν δεν σταματήσουν επίσης.

Υποθάλαμος

Ο υποθάλαμος είναι στενά συνδεδεμένος με την ικανότητα διαχείρισης του άγχους. Πολλοί παίκτες, τόσο προβληματικοί όσο και μη προβληματικοί, χρησιμοποιούν τα τυχερά παιχνίδια σαν έναν μηχανισμό για να ξεφεύγουν από αγχωτικές καταστάσεις. Δυστυχώς, ο εθισμός μειώνει την ικανότητα να μειωθούν αποτελεσματικά τα επίπεδα άγχους. Αυτό δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο μέσα στον οποίο ο εθισμένος παίκτης αναζητά τον τζόγο για να ανταπεξέλθει στα επίπεδα άγχους. Η υπερβολική ενασχόληση με τον τζόγο οδηγεί τους παίκτες σε δύσκολες καταστάσεις και τους δημιουργεί περισσότερο άγχος. Ωστόσο, αν σταματήσει ο τζόγος, η επακόλουθη στέρηση δημιουργεί ακόμη περισσότερο άγχος.

Η σεροτονίνη

Η σεροτονίνη, αντίθετα με την ντοπαμίνη, θεωρείται η πραγματική «χημική ουσία της χαράς». Χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης προκαλούν μελαγχολία, ακόμη και κατάθλιψη. Οι άνθρωποι που πάσχουν από εθισμό φαίνεται να είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς σε απότομες αλλαγές της διάθεσής τους. Η σεροτονίνη είναι επίσης συνδεδεμένη με το κίνητρο και τις συμπεριφορές με κίνητρο (π.χ. φαγητό, νερό, κ.λπ). Οι προβληματικοί παίκτες φαίνεται να έχουν ασυνήθιστη ροή και επίπεδα σεροτονίνης, κάτι που μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στις συμπεριφορές με κίνητρο (π.χ. να μην τρώνε βραδινό και να κάθονται ξύπνιοι όλη τη νύχτα για να παίξουν περισσότερο).

Είναι ενδιαφέρον ότι η σεροτονίνη συσχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με το «ρεφάρισμα», μια τάση που μπορεί να βρεθεί σε όλον τον κόσμο, σε κάθε είδος παίκτη. Η σεροτονίνη και η ντοπαμίνη φαίνεται ότι κάνουν τους παίκτες λιγότερο ευαίσθητους στην «απογοήτευση» που φέρνει η ήττα. Μετά από ένα σερί ηττών, ο μέσος άνθρωπος θα τα παρατήσει απογοητευμένος. Αντιθέτως, ένας παίκτης που έχει πάψει να είναι ευαίσθητος στα αρνητικά συναισθήματα που σχετίζονται με την απώλεια χρημάτων θα συνεχίσει να προσπαθεί να ρεφάρει για μεγαλύτερο διάστημα.

Η ντοπαμίνη

Η ντοπαμίνη είναι πολύ στενά συνδεδεμένη με τις διαδικασίες που σχετίζονται με την περιοχή της αμυγδαλής του εγκεφάλου. Σε αντίθεση με την κοινή πεποίθηση, η ντοπαμίνη δεν είναι μια «χημική ουσία της χαράς», αλλά, αντιθέτως, ελέγχει τα συστήματα επιβράβευσης του εγκεφάλου μας. Όταν κάνουμε μια πράξη που θεωρείται «επιθυμητή», απελευθερώνεται ντοπαμίνη. Αυτή η αύξηση των χημικών ουσιών βιώνεται συχνά ως ένα χαρούμενο αίσθημα που «σε φτιάχνει», και για αυτό οι άνθρωποι θέλουν να επαναλαμβάνουν αυτή τη συμπεριφορά. Κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού παρατηρήθηκε ότι τόσο οι παίκτες που παίζουν για να διασκεδάζουν, όσο και οι προβληματικοί παίκτες έχουν υψηλότερα επίπεδα ντοπαμίνης από τα φυσιολογικά.

Νορεπινεφρίνη (Νοραδρεναλίνη)

Η Νορεπινεφρίνη είναι μια χημική ουσία που προετοιμάζει και δίνει κίνητρο στο σώμα και τον εγκέφαλο να αναλάβει δράση. Αυξάνει την εγρήγορση και τη διέγερση, προωθεί την επαγρύπνηση και βοηθά στην αποθήκευση και την επακόλουθη ανάσυρση μνημών. Επίσης προκαλεί αδιάκοπη κίνηση και άγχος. Φυσικά, τα υψηλότερα επίπεδα εμφανίζονται σε επικίνδυνες καταστάσεις, όταν ενεργοποιείται το ένστικτο που καλεί τον παίκτη να παλέψει ή να φύγει.

Είναι ενδιαφέρον ότι τόσο οι προβληματικοί όσο και οι μη προβληματικοί παίκτες φαίνεται να βιώνουν υψηλότερα επίπεδα νορεπινεφρίνης όταν παίζουν. Αυτός μπορεί να είναι ο λόγος που τόσοι παίκτες βυθίζονται πλήρως στον κόσμο του τζόγου και χάνονται κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού. Επιπλέον, η χημική αυτή ουσία έχει συνδεθεί με υποτροπές, με την ευαισθητοποίηση στην επιβράβευση (όπου ένα άτομο γίνεται προοδευτικά πιο ενθουσιώδες για το ίδιο πράγμα), την αναζήτηση της προσοχής και του ενθουσιασμού.

Ψυχολογικοί παράγοντες

Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, ο εθισμός είναι ένα περίπλοκο σύστημα πολλών παραγόντων που ονομάζονται Βιο-Ψυχο-Κοινωνικο-Πνευματικό Μοντέλο του Εθισμού. Αλλά πρόκειται για κάτι πολύ πιο βαθύ. Κάθε παράγοντας έχει τις δικές του υποκατηγορίες και προσεγγίσεις. Αυτό ισχύει και για τις ψυχολογικές πτυχές του εθισμού.

Οι ειδικοί έχουν προσπαθήσει να βρουν μια ψυχολογική προσέγγιση που εξηγεί τον εθισμό στον τζόγο, αλλά τελικά δεν τα έχουν καταφέρει. Η καλύτερη και η πιο αποδεκτή θεωρία είναι ένα «ενοποιημένο μοντέλο» που προτάθηκε από τους ψυχολόγους του εθισμού Blaszczynski και Nower.

Το ενοποιημένο μοντέλο αναγνωρίζει τις εφαρμοστέες αλήθειες διαφορετικών ψυχολογικών θεωριών (μαθησιακές, γνωστικές, εθισμού, προσωπικότητας και ψυχο-αναλυτικές) και τις ενώνει δημιουργώντας μια ολοκληρωμένη θεωρία του θέματος υπό συζήτηση. Σε αυτή την περίπτωση, οι Blazczynski και Nower χωρίζουν τους προβληματικούς παίκτες σε τρεις διαφορετικές κατηγορίες βάσει της πιθανής αιτίας του εθισμού τους:

• Συναισθηματικά ευάλωτοι παίκτες
• Συμπεριφορικά προσαρμοσμένοι παίκτες
• Παίκτες βάσει βιολογίας

Η θεωρία δέχεται ότι όλοι οι προβληματικοί παίκτες εμφανίζουν παρόμοια συμπτώματα μη υγιών συνηθειών, αλλά η κύρια προέλευση αυτών των τάσεων είναι πολύ διαφορετική. Παρ' όλα αυτά, οι ερευνητές τονίζουν ότι πολλές πτυχές, όπως οι περιβαλλοντικοί παράγοντες, ο κεντρικός ρόλος της διέγερσης του παίκτη, η προσαρμογή (μαθησιακές διαδικασίες που κάνουν ένα άτομο να αντιδρά σε κάτι με έναν συγκεκριμένο τρόπο, όπως το να νιώθει μια έντονη επιθυμία να παίξει κουλοχέρηδες μόλις ακούσει τη μουσική τους), και γνωστικές στρεβλώσεις (ψευδαισθήσεις), εμφανίζονται και στις τρεις κατηγορίες.

Συναισθηματικά ευάλωτοι παίκτες

Οι συναισθηματικά ευάλωτοι παίκτες παίζουν για να ξεφύγουν από την πραγματικότητα και για να κάνουν ένα διάλειμμα από την αρνητικότητα της ζωής τους. Αυτός ο τύπος παρορμητικού παίκτη είναι συνήθως συναισθηματικά διαταραγμένος, έχει κακές δεξιότητες αντιμετώπισης προβλημάτων, είναι κοινωνικά απομονωμένος και έχει χαμηλή αυτοπεποίθηση. Ο καλύτερος τρόπος να τους βοηθήσουμε είναι μέσω συμβουλευτικής και θεραπείας της υποβόσκουσας συναισθηματικής τους βλάβης, καθώς επίσης βοηθώντας τους να δημιουργήσουν πιο υγιείς δεξιότητες αντιμετώπισης.

Συμπεριφορικά προσαρμοσμένοι παίκτες

Αυτός ο τύπος παίκτη έχει «χαθεί» μέσα στις παρορμήσεις του και τις συμπεριφορές του. Είναι πολύ ευάλωτοι σε περιβαλλοντικά εναύσματα και τείνουν να επαναλαμβάνουν τις ίδιες πράξεις. Οι συμβουλευτικές συνεδρίες με εκπαιδευμένους επαγγελματίες είναι συνήθως ο καλύτερος τρόπος για να «σπάσουν» αυτά τα συμπεριφορικά μοτίβα.

Παίκτες βάσει βιολογίας

Αυτοί οι παίκτες είναι θύματα της βιολογικής τους «καλωδίωσης». Γενετικοί και νευροχημικοί παράγοντες έχουν ως αποτέλεσμα την σχεδόν μόνιμη ανάγκη για διέγερση και παρορμητικές πράξεις. Τα φάρμακα, μαζί με θεραπεία, μπορούν να βοηθήσουν τους παίκτες να σταματήσουν να είναι σκλάβοι των σωμάτων τους και να παίρνουν μόνοι τους τις αποφάσεις.

Πώς ο σχεδιασμός των παιχνιδιών συμβάλλει στον εθισμό στον τζόγο

Τα καζίνο, γενικά, έχουν πολύ ξεκάθαρους στόχους. Ο σκοπός όλων των επίγειων και online καζίνο είναι να συνεχίσουν οι παίκτες να παίζουν και να ξοδεύουν όσα περισσότερα χρήματα γίνεται. Ιδανικά, οι παίκτες φεύγουν με ένα καλό συναίσθημα και θέλουν να το ξανακάνουν. Αυτό είναι γνωστό ως «επισπευσμένη παραγωγικότητα τυχερών παιχνιδιών». Στην πραγματικότητα, αυτό σημαίνει «αύξηση του αριθμού των πονταρισμάτων που τοποθετεί ένας παίκτης σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα».

Τα επίγεια καζίνο έχουν ξεκάθαρο πλεονέκτημα σε σχέση με τα αντίστοιχα online καζίνο. Επειδή οι παίκτες είναι οι ίδιοι παρόντες, το καζίνο έχει περισσότερους τρόπους να τους επηρεάσει μέσω του προσωπικού, της διαρρύθμισης του καζίνο και των διακοσμήσεων. Αλλά και τα online καζίνο έχουν ειδικές τεχνικές για να σας επηρεάζουν.

Ας δούμε και ας συζητήσουμε για τις διαφορετικές τεχνικές που χρησιμοποιούν οι σχεδιαστές παιχνιδιών για να μας κάνουν να κολλήσουμε στην οθόνη του κινητού ή του λάπτοπ μας, ώστε να μας πάρουν τα χρήματα που έχουμε βγάλει με κόπο.

1) Tokenization

Tokenization έχουμε όταν ανταλλάσσουμε ένα νόμισμα για κάτι άλλο που το αντιπροσωπεύει. Απλώς φανταστείτε μια συνηθισμένη μάρκα πόκερ. Αυτή η τεχνική χρησιμοποιείται σε πολλά online και στα περισσότερα επίγεια καζίνο γιατί δημιουργεί ένα είδος «νοητικής απόστασης» από την κατανόηση της αληθινής αξίας της μάρκας. Έτσι είναι πολύ πιο εύκολο να ποντάρετε και να ξοδέψετε τις μάρκες σας χωρίς να σκέφτεστε πόσα χρήματα ξοδεύετε.

2) Παιχνιδοποίηση

Όπως μαρτυρά και το όνομα, οι τεχνικές παιχνιδοποίησης (gamification) παίρνουν την έμπνευσή τους από το μικρό ξαδερφάκι των τυχερών παιχνιδιών, τα βιντεοπαιχνίδια. Οι τεχνικές παιχνιδοποίησης είναι πολλές και ποικίλες. Μερικά online καζίνο έχουν πίνακες κατάταξης για να δώσουν το κίνητρο στους παίκτες να συναγωνιστούν για τις πρώτες θέσεις, να πάρουν μεγαλύτερα ρίσκα και να παίξουν ακόμη περισσότερο. Άλλες τεχνικές περιλαμβάνουν παιχνίδια που είναι περισσότερο βασισμένα στις δεξιότητες που δημιουργούν την αίσθηση σε κάποιον ότι είναι ειδικός, για να ενισχύσουν τα συναισθήματα της επιτυχίας και της ικανοποίησης.

3) Εύκολη πρόσβαση σε διαφορετικές ευκαιρίες τυχερών παιχνιδιών

Η ιδέα είναι αρκετά απλή. Ιδανικά, ένας παίκτης έχει εύκολη πρόσβαση σε πολλά διαφορετικά παιχνίδια και είδη παιχνιδιών χωρίς καν να χρειάζεται να πατήσει σε άλλη καρτέλα ή σε άλλη ιστοσελίδα. Πολλοί καταλήγουν να νιώθουν τόσο άνετα, και φτάνουν σε επίπεδα μεγάλης τεμπελιάς, όπου ακόμη και μια μικρή ταλαιπωρία, όπως το πάτημα μιας άλλης σελίδας, μπορεί να τους κάνει να διακόψουν το παιχνίδι.

4) Αβεβαιότητα επιβράβευσης

Γνωστή επίσης και ως «αβεβαιότητα μεταβλητής διαλείπουσας αναλογίας», αυτή η τεχνική αναπτύχθηκε με βάση τις θεωρίες του B.F. Skinner (του διάσημου δημιουργού του Κουτιού του Σκίνερ, το οποίο ο ίδιος συνέκρινε με έναν κουλοχέρη). Η έρευνά του έδειξε ότι οι άνθρωποι έχουν ισχυρότερες αντιδράσεις όταν δεν είναι σίγουροι αν θα κερδίσουν ή όχι. Η αναμονή ενός αποτελέσματος δημιουργεί αγωνία, η οποία απελευθερώνεται μόνο όταν βγει το αποτέλεσμα.

Αργότερα, ο κλάδος των τυχερών παιχνιδιών διαπίστωσε ότι θα μπορούσε να δώσει κίνητρο στους παίκτες να παίξουν περισσότερο και πιο γρήγορα όταν φτάνουν συχνά πολύ κοντά στο κέρδος ή όταν κερδίζουν μικρά ποσά. Ένας άνθρωπος που αισθάνεται πραγματικά κοντά σε αυτό το «μεγάλο κέρδος» είναι πολύ πιθανότερο να συνεχίσει να παίζει.

5) Ζημίες μεταμφιεσμένες σε κέρδη

Επίσης γνωστές και ως «ψεύτικα κέρδη», οι ζημίες μεταμφιεσμένες ως κέρδη είναι πιο συνηθισμένες σε κουλοχέρηδες με μεγάλο αριθμό γραμμών κέρδους ή τρόπους κέρδους. Πολλοί κουλοχέρηδες έχουν 25, 50 ή ακόμη και εκατοντάδες χιλιάδες γραμμές κέρδους, κάνοντας πιο πιθανό να πετύχετε έναν «κερδοφόρο» συνδυασμό.

Η ψυχολογία πίσω από αυτή την ιδέα είναι ότι θα κερδίζετε πιο συχνά επειδή υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες να κερδίσετε. Φυσικά οι παίκτες θέλουν να κερδίζουν συνέχεια. Έτσι, ποντάρετε περισσότερα και συνεχίζετε να παίζετε γιατί νοιώθετε ότι βγάζετε χρήματα. Αλλά τα κέρδη που παίρνετε σε αυτά τα μηχανήματα είναι πολλές φορές μικρότερα από τα πονταρίσματα που τοποθετείτε. Το καζίνο συνεχίζει να παίρνει όλα σας τα χρήματα αλλά το κάνει σιγά-σιγά, χωρίς να το αντιλαμβάνεστε.

6) Θετική οπτικοακουστική ενίσχυση

Τα λαμπερά φώτα και τα ζωηρά ηχητικά εφέ είναι αναπόσπαστο μέρος των τυχερών παιχνιδιών εδώ και πολλά χρόνια. Ωστόσο, πολλοί δεν αντιλαμβάνονται ότι είναι σχεδιασμένα για να κρατούν την προσοχή σας αφού την έχουν ήδη κερδίσει.

Υπάρχει μια απρόσμενη ποσότητα δουλειάς που χρειάζεται για τη δημιουργία μιας κατάλληλης οπτικοακουστικής εμπειρίας. Ο ήχος πρέπει να είναι όσο δυνατός πρέπει για να τραβήξει την προσοχή σας από το περιβάλλον σας, αλλά όχι πολύ δυνατός ώστε να καταντά ενοχλητικός. Πρέπει να αντιστοιχεί στα πράγματα που συμβαίνουν μπροστά σας. Αυτό δίνει στους παίκτες την αίσθηση ότι οι πράξεις τους παίζουν ρόλο και επηρεάζουν άμεσα το παιχνίδι με κάποιο τρόπο. Το ίδιο ισχύει και για τα γραφικά της οθόνης. Πρέπει να είναι λαμπερά και να τραβάνε το μάτι αλλά σε ένα επίπεδο που δεν θα παρεμβαίνουν στο παιχνίδι. Απλώς κάτι για να κοιτάτε ενώ βυθίζεστε ολοένα και πιο βαθιά στο παιχνίδι...

7) Λειτουργίες που βυθίζουν στον κόσμο των τυχερών παιχνιδιών (η «Ζώνη»)

Όταν συζητούσαμε για το τι προκαλεί και διαιωνίζει τον εθισμό στον τζόγο, αναφέραμε ότι ο εθισμός είναι ένας μηχανισμός αντιμετώπισης προβλημάτων που διαταράχθηκε όταν χρησιμοποιήθηκε για την αποφυγή αρνητικών συναισθημάτων. «Η Ζώνη», όπως ορίστηκε αρχικά από την ερευνήτρια Natasha Schüll, είναι το κλειδί για την κατανόηση αυτή της συμπεριφοράς.

«Η Ζώνη», επίσης γνωστή και ως «το φτιάξιμο του παίκτη», είναι μια κατάσταση του εγκεφάλου όπου ο παίκτης έχει βυθιστεί πλήρως στον κόσμο του παιχνιδιού. Χάνει την αίσθηση του χρόνου, μερικές φορές περνάνε ώρες μέχρι κάτι να του αποσπάσει την προσοχή και να τον βγάλει από την «ύπνωσή» του.

Έχουν ήδη συζητηθεί δύο κύρια στοιχεία που κάνουν τους παίκτες να μπουν μέσα σε αυτή τη Ζώνη: τα γραφικά και τα οπτικά εφέ. Αλλά υπάρχει και μια τρίτη διάσταση που θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη οι σχεδιαστές παιχνιδιών όταν δημιουργούν παιχνίδια καθήλωσης. Η ταχύτητα του παιχνιδιού είναι η πιο σημαντική διάσταση. Αν το παιχνίδι είναι πολύ αργό, οι παίκτες θα βαρεθούν. Αν είναι πολύ γρήγορο, οι παίκτες θα απογοητευτούν. Γι' αυτό, οι σχεδιαστές παιχνιδιών έχουν αρχίσει να προγραμματίζουν τα παιχνίδια τους ώστε να προσαρμόζονται στην ταχύτητα που προτιμούν οι παίκτες.

Ωστόσο, υπάρχει μια λειτουργία που βάζει στην άκρη όλα αυτά τα θέματα. ΤοΑυτόματο Παιχνίδι δεν είναι κάτι καινούργιο στην αγορά των τυχερών παιχνιδιών. Έχει ενσωματωθεί στην κουλτούρα των τυχερών παιχνιδιών και κανείς δεν ξαφνιάζεται πια από αυτό. Αλλά αυτό που δεν αντιλαμβάνονται οι άνθρωποι είναι ότι μπορεί να γίνει ιδιαίτερα επικίνδυνο σε συγκεκριμένες περιπτώσεις. Όταν ενεργοποιήσετε το αυτόματο παιχνίδι, δεν χρειάζεται καν να παίξετε. Το παιχνίδι παίζει μόνο του και, όσο γίνεται αυτό, εσείς μπορεί να μην καταλάβετε πόσο χρόνο έχετε παίξει, πόσα χρήματα έχετε ξοδέψει ή ακόμη και για πόση ώρα παίζετε.

Συμπέρασμα

Ο εθισμός στον τζόγο είναι πολύ πιο περίπλοκος από ό,τι νομίζουν οι περισσότεροι άνθρωποι. Ο συνδυασμός των βιολογικών και ψυχολογικών παραγόντων δημιουργεί έναν δύσκολα αντιμετωπίσιμο εχθρό. Αν υποπτεύεστε ότι εσείς ή κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο κινδυνεύει να εθιστεί, σας συνιστούμε ανεπιφύλακτα το άρθρο μας σχετικά με τα συμπτώματα και τη διάγνωση του εθισμού στον τζόγο. Αν γνωρίζετε κάποιον που ήδη αντιμετωπίζει πρόβλημα εθισμού στον τζόγο, μπορείτε να του προτείνετε το άρθρο μας για το πώς να ξεπεράσει τον εθισμό στον τζόγο ή τη λίστα μας με τα κέντρα βοήθειας για εθισμό στον τζόγο.

Δημοσίευση: 

13/08/2020